Homilia Sua Eminência Dom Virgílio Cardeal do Carmo da Silva, SDB

Partilha
    
 
   

Sua Eminência Dom Virgílio Cardeal do Carmo da Silva, SDB

Arcebispo Metropolita de Díli

 

Missa Ordenação Episcopal Dom Leandro Maria Alves

 

Baucau, 21 de Julho de 2023

1ª leitura: Ex 11, 10-12,14

2ª leitura: Act 10, 34-43

Evangelho: Mat 28, 11-20 (16-20)

“Iesum a Nazareth… qui pertransivit benefaciendo et sanando omnes oppressos a Diabolo, quoniam Deus erat cum illo. (Act 10, 38)

 

“Jesus husi Nazaré… ida nebe la’o lemorai hodi halo diak no cura sira hotu nebe moris iha diabo ukun, tan Maromak nia kbi’it horik iha Nia”. (Act 10, 38)

 

Saudação

Amo Bispo sira, Amo concelebrante no Diácono sira, religioso no religiosa sira, autoridade nacional, local, civil no militar sira, no sarani doben sira hotu husi Diocese tolu nebe ohin halibur hamutuk iha celebração ordenação episcopal Dom Leandro Maria Alves nian.

Ba imi hotu, maun alin no bin feton sira nebe ha’u hadomi iha Cristo.

 

Ha’u hahú homilia ida ne’e hodi cita expressão antiga ida iha lian Latim nebe dehan: “Homo viator, spe erectus”, traduz ba lian Português katak: “o homem viajante, levantado pela esperança”. Esperança mak halo ema bele hamrík no la’o nafatin, hakat ba oin hodi mehi ba futuro. Ema nebe tau esperança iha Maromak, nia sama rai metin, hakat nafatin hodi hateke sa’e ba Lalehan, haré hetan horizonte sira esperança nian no iha neba mos mak destinação ikus ba ema fiar na’in sira.

Garantia ba ita nia viagem existencial no espiritual hatur iha Jesus Cristo nia liafuan nebe dehan: “Ha’u hamutuk ho imi loron-loron, to’o mundo nia rohan” (Mt 28, 20). Promessa ne’e perene katak vale ba nafatin, iha momento hotu, iha experiência hotu, tan Cristo mak Emanuel katak Maromak ho ita. Nia mai harí nia tenda iha ita le’et (Jo 1,14), atu moris no la’o hamutuk ho ita, no lori ita fila fali ba Maromak. Ida ne’e mak halo São Pedro haklaken nakonu ho convicção kona ba Cristo iha Cornélio nia oin, hodi dehan: “Jesus husi Nazaré, Maromak tau nia Espírito nebe santo no potente iha Nia, Nia mak ida nebe la’o lemorai hodi halo di’ak no cura sira hotu nebe diabo ukun, tan Maromak nia kbi’it horik iha Nia” (At 10,38). Pedro haklaken lia ne’e tan nia rasik mak testemunho ocular ba buat hotu nebe Jesus halo hahú husi Galileia ba to’o Jerusalem, Jesus la’o lemorai hodi halo diak (pertransivit benefaciendo). Viagem nebe Jesus halo la’os simplesmente topográfico maibe liu-liu Jesus nia viagem iha sentido teológico no pastoral-missionário. Escolante sira sei percorre mos dalan nebe mestre liu ona, exemplo nebe Nia hatudu ona, no missão nebe Nia husik hela antes Nia hi’it án sa’e ba Lalehan, hodi hato’o ba sira mandato ida ne’e: “Imi la’o ba hodi halo discipulo nação hotu, imi sarani sira hodi Aman, hodi Oan no hodi Espirito Santo sira naran, Imi hanorin sira atu halo tuir lia hotu nebe ha’u haruka, no ha’u hamutuk ho imi loron-loron to’o mundo nia rohan” (Mt 28, 19-20).

Maluk doben sira hotu, iha historia salvação nian, ita hare hetan Maromak nebe percorre ka la’o liu husi ita ema nia dalan sira, iha  revelação, iha incarnação ba to’o iha redenção, Maromak mak sai protagonista principal iha iniciativa hotu nebe nia halo ba ema. Wainhira Maromak hahú interpela iha ema ida nia moris, nia tama hodi fo convite ida, nia bolu ba missão ida, no wainhira ema hatene rona no obedece ba Maromak, ema hahú la’o iha percurso foun ida nebe Maromak rasik mak guia, iha ne’e mak historia vocação hotu hahú, hanesan ita hare iha Abrão nia vocação, Moisés nia vocação, Maria ho José sira nia vocação, Pedro no Apostolo sira nia vocação.  No ita hotu Maromak bolu ba vocação comum ida mak atu moris iha santidade. Iha missão no profissão nebe ita ida-idak halo iha moris lor-loron nian wainhira ita halo ho diak tuir Maromak nia hakarak mak sei lori ita ba moris santo (cf. Gaudete et Exsultate)

Livro Êxodo iha primeira leitura relata kona ba festa pascoa (Pessach) ema hebreu sira nian, nebe sira celebra cada tinan nudar “memorial ida” libertação nian. Uma kain hotu iha loron festa pascoa judaica sei halibur malu hodi celebra memoria ne’e, hanoin fali Maromak nebe atravessa iha história moruk atan nian nebe beiala sira hasoru iha rai Egipto. Maromak rona sira nia hakilar, haré sira nia terus no hola iniciativa tama hodi intervém hasoru poder político faraó nian.  Maromak nia intervenção salvífica hatudu liu husi ação potetente oi-oin. Iha verbo típico nebe destaca movimento Maromak nian iha lian hebraico iha texto Êxodo nian nebe ita foin rona mak: verbo עָבַר (avár) katak passar, atravessar ou mover, iha tétum katak hakat liu, hakur no la’o husi. Maromak atravessa iha povo Isreal nia história hodi hatudu nia ação prodigiosa sira, la’o hamutuk lori povo sai husi Egipto, hakur liu tasi mean, hakat hamutuk ho povo iha deserto (rai maran) durante tinan haat-nulu, ho duração tempo ida nebe naruk, Maromak ho paciência la’o, acompanha no educa povo ida ne’e, atu prepara án diak liu hodi bele hakat tama ba terra promessa, rai nebe nakonu ho susuwén no waniwén, iha nebá mak povo Israel sei moris nudar povo ida nebe livre.

            Wainhira iha festa Pessach judaica halo memoria ba história libertação nebe Maromak halo ba povo Isarel nia beiala sira, iha fali festa Pascoa Cristo nian ita celebra Cristo nebe manán terus no mate hodi hasai ita husi salan nia ukun, no moris hias husi mate nudar prova definitiva ação salvífica Maromak nian nebe hatudu liu husi Jesus Cristo nia sacrifício.  Cristo nia moris hias husi mate mak fundamenta ita nia fiar, justifica ita nia esperança, no legitima ita nia caridade. No apostolo sira nia lia sasin kona experiência pascal, kaer metin iha conteúdo anúncio kerygma nian, halo sira barani la’o sai husi Jerusalem ba rai sira hodi haklaken kona ba Cristo.

São Mateus hatur mandato missão nian iha parte ikus husi nia Evangelho nebe ita foin rona. Jesus haruka nia escolante sira la’o sai ba haklaken no halo discípulo, fó batismo no hanorin kona ba buat hotu nebe Cristo halo no hatudu ona. São Mateus coloca movimento missão nian ho verbo intransitivo iha lian grego Eporeuthesan nebe mai husi liafuan poreúomai, significa la’o ba, continua viagem ida nebe hahú tiha ona, la’o tuir ema ruma atu sai nia discípulo. Husi ne’e ita hare katak missão la’os estática, maibe dinâmica katak sempre iha movimento, la’o sai ba haklaken, ba halo discípulo, ba fó batismo no ba hanorin. Jesus rasik hatudu ida ne’e iha nia vida terrena, Nia la’o liu husi knua sira no tama iha cidade sira, nia visita no fo isin diak ba ema moras sira, hasoru ema oi-oin iha uma no iha dalan, nia hanorin liafoun diak, haklaken Maromak nia reino no halo di’ak oi-oin. Hafoin, molok Nia sa’e ba Lalehan, Nia haruka escolante sira atu la’o sai, ba haklaken no hanorin mundo tomak, ida ne’e mak abertura universal missão nian.

Espírito universalidade missão nian mak hamanas Apostolo sira nia fuan atu husik Jerusalém sai ba rai pagão sira. Ho espírito ida ne’e mak halo Apostolo Pedro la’o ba hasoru centurião romano ida naran Cornélio iha nia uma. Pedro tama iha pagão ida ne’e nia uma atu lori Cristo tama iha uma ne’e. Cornélio simu Pedro iha nia uman, no rona Pedro nebe haklaken liafoun diak kona ba Jesus husi rai Nazaré, ida nebe tama iha ema nia história, hola parte iha ema nia moris atu la’o lemorai hodi halo diak no no cura ema, to’o nia fó nia án rasik ba mate atu harahun tiha moru separação hotu hodi halo povo rua sai ida deit. Lori ema hotu ba moris iha dame laran, iha fraternidade no hamahan an iha mahon Na’i ida deit nian. Cornélio rona tiha lia haklaken ne’e, ho kbiit Espírito Santo nian nebe hela iha nia fuan halo nia converte hamutuk ho nia familia no simu Cristo iha nia uma. Husi uma laran ida ne’e Kreda moris daudaun nudar comunidade ki’ik ida. Husi Cornélio nia experiência conversão nian ita bele hare katak Espírito Santo mak primeiro protagonista iha missão. Molok Pedro ba visita Cornélio, Na’i Espírito hamahan uluk ona Cornélio, hamanas nia fuan atu hakarak hasoru Pedro hodi rona nia. Ida ne’e mensagem ida importante ba vida missão no knár pastoral nian katak molok ita nebe instrumento Maromak nian la’o sai husi ita nia fatin ba fatin foun ida, hasoru realidade foun no ema foun sira, Maromak nia Espirito iha uluk neba atu prepara condição inicial ba missão foun nebe atu hala’o. No medida husi sucesso ou la’e iha ita nia knar pastoral nian la hatur iha ita ema nia capacidade no forca maibe hatur iha oinsá ita hatene colabora ho Espirito Santo nebe sai protagonista iha ita nia missão. Nune’e mak wainhira ita halo tiha buat hotu nebe Na’i haruka, ita sei dehan: “Ami ne’e atan folin laek. Ami halo deit buat nebe Na’i haruka ami halo” (Lc 17,10).

Atu termina homilia ida ne’e, permite ha’u atu husik mensagem no apelo balun nebe inspira husi leitura tolu nebe reflete ona:

  • Ita nia Maromak mak Maromak ida nebe besik no la’o hamutuk ho nia povo. Maromak la’o hamutuk nafatin ho ita iha situação hotu. Nia sei la husik ita moris mesak no sei la nonók wainhira ita bolu Nia hodi husu Nia tulun. Maromak nebe la’o ho ita nakonu ho laran luak, laran sadia, laran kmaus, domin na’in no ho paciência acompanha no educa ita ema nebe fiar iha Nia atu moris iha liberdade lolós no la’o iha dalan salvação nian.
  • No husi ita ema nia parte, precisa duni atitude humildade no simplicidade atu bele abandona no hamamuk ita nia an, hodi fo fatin ba Maromak atu guia no cuida ita. Wainhira ita ema besik no la’o ho Maromak, ita la’o iha dalan salvação nian, maibe sé ita la’o dook husi Nia, ita la’o daudaun iha dalan perdição nian. Tan lakohi ita la’o lakon dalan mak Maromak haruka nia Oan Mane mesak mai moris iha ita le’et hodi lori salvação ba ema tomak.
  • Liu husi mistério incarnação nian Jesus tama iha ita ema nia história hodi hamutuk ho ita iha dalan sira mundo nian, no liu husi mistério redenção nian Cristo conduz ita iha dalan salvação no santidade nian atu la’o ba hasoru Aman Maromak. Cristo nia moris hias husi mate mak fundamenta ita nia fiar, justifica ita nia esperança, no legitima ita nia caridade. Cristo nebe moris hias, Nia moris ba nafatin iha ita ida-idak nia fuan, hodi hametin ita nia fiar, habo’ot ita nia esperança, no hamoris ita nia caridade.

Ita husu intercessão husi São José aman no mahein Diocese Baucau nian atu protege, tulun no inspira Dom Leandro Maria Alves, atu nia bele hala’o ho diak nia knár Bibi-atan nian iha Diocese Baucau. Amen.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!